ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ-200 χρόνια εθνικής ανεξαρτησίας. Η μεγάλη περιπέτεια

 


Ο Γιάννης Κιουρτσάκης, στο βιβλίο του Tό θαῦμα και ἡ τραγωδία. Τό Εἰκοσιένα ἀπό τόν κόσμο τοῦ Ὁμήρου στήν παγκόσμια ἐπαρχία, «τη στοχαστική διερεύνηση της σημασίας της Επανάστασης του 1821» που ξεχώρισε στο κλείσιμο του 2020 η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, γράφει:
«Αίφνης η πιο αρχαία χώρα της Ευρώπης, που τη νόμιζαν νεκρή, ανασταίνεται από τις στάχτες της. Κι ωστόσο, το θαύμα δεν θα πάψει να υπονομεύεται, να ματαιώνεται —αλλά και να ξαναγεννιέται— πάλι και πάλι στα διακόσια χρόνια του ελεύθερου νεοελληνικού βίου. Τι σημαίνει για εμάς, τους σημερινούς Έλληνες, τούτη η ριζική τομή στην τρισχιλιόχρονη πορεία αυτής της χώρας; Τι αντιπροσωπεύει για τη διαχρονική Ελλάδα μια τόσο συνταρακτική ρήξη στον αρχέγονο τρόπο του κοινού μας βίου; Πόσο βαθιά αυτή μας μεταμόρφωσε μέσα σε δύο αιώνες; Τι κερδίσαμε και τι χάσαμε από τη στιγμή που ενταχθήκαμε κατ’ ανάγκην στη χορεία των εθνών της νεωτερικής Ευρώπης; Και τι μπορεί να μάθει τούτη η ιστορία στην Ευρώπη για τον ίδιο της τον εαυτό;»

Ο Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος καταθέτει τη δική του «συμβολή στον εορτασμό της αίσιας συμπλήρωσης 200 χρόνων από τότε που διακηρύχθηκε η εθνική μας υπόσταση και ανεξαρτησία», το δοκίμιο Εθνική ολοκλήρωση και διχόνοια. Η ελληνική περίπτωση. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου και «αποκλειστικό του αντικείμενο είναι η αντίφαση και η διαλεκτική μεταξύ εθνικής ολοκλήρωσης και διχόνοιας, δηλαδή μεταξύ συνένωσης και διχασμού».

Ο Ρόντερικ Μπήτον (του οποίου το τελευταίο βιβλίο Ελλάδα. Βιογραφία ενός σύγχρονου έθνους είναι ένα από τα βιβλία που ξεχώρισαν αναγνώστες και κριτικοί φέτος) αφιέρωσε τέσσερα χρόνια δουλειάς στον πιο εμβληματικό «ξένο» του αγώνα για μια ελεύθερη Ελλάδα, τον άνθρωπο που ενσάρκωσε όσο κανείς την έννοια του φιλελληνισμού, τον ρομαντικό ποιητή που πέθανε στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου του 1824. Το έργο του Ο πόλεμος του Μπάιρον: Ρομαντική εξέγερση, Ελληνική Επανάσταση συνδυάζει «την επιστημοσύνη με την συναρπαστική αφήγηση» και «αλλάζει την αντίληψή μας για το τι προσπάθησε να επιτύχει στην Ελλάδα ο Μπάιρον». Στον πρόλογό του στην ελληνική έκδοση ο Ρ.Μ. σημειώνει: «Την εποχή που επέλεξε να παρέμβει ο Λόρδος Μπάιρον, η αναδυόμενη Ελλάδα βρισκόταν σε μια κατάσταση εσωτερικής σύγκρουσης. Υπήρχαν αυτοί που πίστευαν πως ο δρόμος προς τη μελλοντική ελευθερία περνούσε μέσα από την αυτάρκεια των οπλαρχηγών. Άλλοι, εμπνευσμένοι από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και το παράδειγμα των επαναστάσεων στην Αμερική και τη Γαλλία, έβλεπαν πως, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους, έπρεπε να διεθνοποιήσουν τον αγώνα.[...] Η ύπαρξη της Ελλάδας ως ελεύθερου έθνους σε έναν κόσμο αναδυόμενων ή νεοσύστατων εθνών, καθώς οι παλιές μοναρχικές αυτοκρατορίες παρέπαιαν, η δημιουργία ενός εντελώς νέου είδους πολιτεύματος στην Ευρώπη του 19ου αιώνα: αυτό ήταν το όνειρο εκσυγχρονιστών όπως ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Ιωάννης Κωλέττης, ο Ιωάννης Καποδίστριας, οι καραβοκύρηδες της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών [...] Ως σήμερα δεν έχει γίνει αντιληπτό πόσο κρίσιμη για την επίλυση της σύγκρουσης αυτής ήταν η παρέμβαση του λόρδου Μπάιρον και συμπαράταξή του με την πλευρά των εκσυγχρονιστών».

Το πικρό ποτήρι (Δεκέμβριος 2020) της Λένας Διβάνη είναι αφιερωμένο «στον μοναχικό ήρωα που βάδιζε οδηγημένος αποκλειστικά από τις Αρχές του, και γι' αυτό έπραττε πάντα τα "δέοντα" μέχρι το τέλος, μέχρι τη στιγμή που ξεψύχησε δολοφονημένος από χέρι ελληνικό»: στον Ιωάννη Καποδίστρια, και στο ανεκπλήρωτο ειδύλλιό του με τη Ρωξάνδρα Στούρτζα.

Οι ποιητές σημάδεψαν και εξέφρασαν την ελληνική Επανάσταση, ο δε Ύμνος εις την Ελευθερία του Διονυσίου Σολωμού (Ζάκυνθος 1798-Κέρκυρα 1857) έγινε ο εθνικός μας ύμνος. Όπως γράφει ο επιμελητής της πολυσέλιδης (632 σελ.) ανθολογίας Ποίηση της ελληνικής Επανάστασης 1821, Κώστας Σταμάτης, στο εργοβιογραφικό σημείωμα για τον Σολωμό, «μια από τις ευτυχέστερες ώρες του Εικοσιένα ήταν όταν η Επανάσταση συνάντησε τον Δάντη της». Το βιβλίο ανθολογεί διττά την ποιητική έκφραση του 1821: το δημοτικό τραγούδι από τη μία και τα έργα των Νεοελλήνων ποιητών από τα χρόνια του Απελευθερωτικού Αγώνα 1821-1829 μέχρι τις μέρες μας.

Ένας Αμερικανός φιλέλληνας στον κόσμο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 είναι ο κεντρικός ήρωας της Αηδονόπιτας (2008) του Ισίδωρου Ζουργού. «Η ανασύσταση μιας ολόκληρης εποχής με όλα τα πραγματολογικά της στοιχεία, τη γλώσσα της κυρίως, ήταν κάποια από τα ανοιχτά θέματα που περίμεναν λύση. Το πιο σημαντικό, νομίζω, είναι να μπορούσαμε να μιλήσουμε για εκείνη τη Ρωμιοσύνη, και μάλιστα στην ώρα του πολέμου και του αίματος, χωρίς ομφαλόψυχους εθνικισμούς και κυρίως χωρίς να δαιμονοποιούνται συλλήβδην οι αντίπαλοι της εποχής», σημειώνει ο συγγραφέας.

Στο βιβλίο Ρίζες και θεμέλια. Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού (Οκτώβριος 2020), της καθηγήτριας Ιστορίας Μαρίας Ευθυμίου σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο Μάκη Προβατά, προσεγγίζεται ο Ελληνισμός από τις απαρχές του μέχρι σήμερα, ανιχνεύονται οι ρίζες, τα θεμέλια και τα οδόσημα της Ιστορίας του. Το τέταρτο μέρος του, με τίτλο «Η ώρα των μεγάλων τομών», είναι αφιερωμένο στην περίοδο από το 1821 έως τα μέσα του 19ου αιώνα. «Η Επανάσταση του 1821 ήταν μεγάλη στιγμή του Γένους, που, με τα θετικά και τα αρνητικά της, μας καθορίζει μέχρι σήμερα», σημειώνει η Μαρία Ευθυμίου, η οποία, όπως γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο Μάκης Προβατάς, «διαθέτει αληθινή ενσυναίσθηση και ένα βαθύ νοιάξιμο για τους ανθρώπους, και γι’ αυτό μπορεί να συλλαμβάνει, στην ουσία τους, τα ‘‘πώς’’ και τα ‘‘γιατί’’ της Ιστορίας…»

Ο κατάλογος που ακολουθεί δεν είναι εξαντλητικός, τα βιβλία επικοινωνούν με άλλα βιβλία και εκείνα πάλι με άλλα και άλλα... Καλές αναγνώσεις, καλά ταξίδια στις σελίδες της Ιστορίας, της πεζογραφίας και της ποίησης, χρόνια μας πολλά!

Το θαύμα και η τραγωδία. Το Εικοσιένα από τον κόσμο του Ομήρου στην παγκόσμια επαρχία
Γιάννης Κιουρτσάκης


Δεν έχω την αξίωση να πω κάτι καινούργιο για την Ελληνική Επανάσταση – τα περισσότερα έχουν ειπωθεί και θα ειπωθούν από άλλους, ασύγκριτα αρμοδιότερους. Αλλά αισθάνομαι την ανάγκη να στοχαστώ, λιγότερο με τις μετρημένες ιστορικές μου γνώσεις και πιο πολύ με την παράδοξη γνώση την οποία χαρίζει η λογοτεχνία, τι είναι αυτό το θαύμα μέσα στο οποίο φωλιάζει εξαρχής το σπέρμα της τραγωδίας: αίφνης η πιο αρχαία χώρα της Ευρώπης, που τη νόμιζαν νεκρή, ανασταίνεται από τις στάχτες της. Κι ωστόσο, το θαύμα δεν θα πάψει να υπονομεύεται, να ματαιώνεται –αλλά και να ξαναγεννιέται– πάλι και πάλι στα διακόσια χρόνια του ελεύθερου νεοελληνικού βίου. Τι σημαίνει για εμάς, τους σημερινούς Έλληνες, τούτη η ριζική τομή στην τρισχιλιόχρονη πορεία αυτής της χώρας; Τι αντιπροσωπεύει για τη διαχρονική Ελλάδα μια τόσο συνταρακτική ρήξη στον αρχέγονο τρόπο του κοινού μας βίου; Πόσο βαθιά αυτή μας μεταμόρφωσε μέσα σε δύο αιώνες; Τι κερδίσαμε και τι χάσαμε από τη στιγμή που ενταχθήκαμε κατ’ ανάγκην στη χορεία των εθνών της νεωτερικής Ευρώπης; Άραγε οι εντυπωσιακές πρόοδοι που πετύχαμε από τότε, μέσ’ από μύριες δοκιμασίες, διαψεύσεις, αντιφάσεις και καταστροφές, δικαιώνουν την ύπαρξή μας στον σημερινό κόσμο; Και τι μπορεί να μάθει τούτη η ιστορία στην Ευρώπη για τον ίδιο της τον εαυτό; Γ.Κ.

Εθνική ολοκλήρωση και διχόνοια. Η ελληνική περίπτωση
Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

Το βιβλίο αυτό αποτελεί συμβολή στον εορτασμό της αίσιας συμπλήρωσης 200 χρόνων από τότε που διακηρύχθηκε η εθνική μας υπόσταση και ανεξαρτησία. Δείχνει ότι η νεοελληνική εμπειρία εμφυλίων συγκρούσεων σχετικών με την εθνική ολοκλήρωση αποτελεί απλώς μία περίπτωση ανάμεσα σε πολλές άλλες, που διέπονται από την ίδια γενική νομοτέλεια. Κάθε έθνος περνάει από μία διαδικασία που ονομάζεται «εθνική ολοκλήρωση». Περιλαμβάνει συνήθως την απελευθέρωσή του από «ξένο» ζυγό και την ενοποίησή του στο πλαίσιο ενός ανεξάρτητου εθνικού κράτους. Αλλά η διαδικασία αυτή συνεπάγεται αναπόφευκτα διαμάχη και σύγκρουση — σύγκρουση ιδεών, αλλά και σύγκρουση συμφερόντων. Τελικά, όμοια με κεφαλή Ιανού, η άλλη όψη της εθνικής ολοκλήρωσης είναι, νομοτελειακά, η εμφύλια σύγκρουση μεταξύ ομοεθνών — κάποτε με αυτοκαταστροφικά αποτελέσματα, όπως συνέβη τελευταία φορά το 1974.



Ο πόλεμος του Μπάιρον
Roderick Beaton
Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά

Ο Roderick Beaton επανεξετάζει τη ζωή και το έργο του Λόρδου Μπάιρον µέσα από τη µακρά διαδρομή της σχέσης του µε την Ελλάδα. Αρχίζοντας από τα νεανικά ταξίδια του ποιητή την περίοδο 1809-1811, ο συγγραφέας παρακολουθεί τα χρόνια της φήμης του στο Λονδίνο και τηςαυτοεξορίας του στην Ιταλία, που κορυφώθηκαν µε την απόφασή του να αφοσιωθεί στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας. Στη συνέχεια διερευνά τη δραματική αυτομεταμόρφωση του Μπάιρον από ροµαντικό εξεγερµένο σε έναν «νέο δηµόσιο άνδρα», ο οποίος υποτάσσεται για πρώτη φορά σε µια συγκεκριµένη πολιτική υπόθεση, προκειµένου να βάλει τα θεµέλια, στη διάρκεια των «εκατό ηµερών» του στο Μεσολόγγι, ενός νέου είδους πολιτικής στην Ευρώπη — αυτής του έθνους-κράτους όπως το γνωρίζουµε σήµερα.


Ζευγάρια που έγραψαν την ιστορία της Ελλάδας
Λένα Διβάνη

Πόσο επηρεάζει άραγε η προσωπική ζωή των πρωταγωνιστών της ιστορίας την πολιτική δράση τους αλλά και αντιστρόφως, πόσο επηρεάζει η δημόσια έκθεση τα του οίκου τους;
Αυτό διερευνά το παρόν βιβλίο. Γιατί είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τις αποφάσεις ενός δημόσιου προσώπου χωρίς να γνωρίζουμε τις ανομολόγητες ανάγκες του, τα τραύματά του.
Αν δεν ξέρεις τι σήμαινε για την Έλλη Παππά ο Μπελογιάννης, πώς να δικαιολογήσεις την απόφασή της να γεννήσει το παιδί του, αν και παντρεμένη με άλλον, φυλακισμένη και μελλοθάνατη; Πώς να ερμηνεύσεις τη διαλυτική στάση του Ανδρέα Παπανδρέου απέναντι στην Ένωση Κέντρου, αν δεν ξέρεις την άβυσσο που τον χώριζε από τον πατέρα του; Και ο Παύλος γιατί άραγε άφησε τη Φρειδερίκη να γίνει από βασίλισσα βασιλιάς;
Διάλεξα να μιλήσω για ζευγάρια γιατί στον έρωτα και στη συμβίωση είμαστε όλοι έκθετοι και γυμνοί, ολόκληροι. Φυσικά άκουγα συνεχώς στα αυτιά μου τον αντίλογο: Πώς να μαντέψω τη δυναμική ενός ζευγαριού, πώς να συνοψίσω το φως και το σκοτάδι του; Η αμφιβολία όμως δε με σταμάτησε, απλώς έθρεψε τη γοητεία της έρευνας. Βούτηξα με το κεφάλι στις ζωές τους και κυριολεκτικά τους αγάπησα προσπαθώντας να δω μέσα από τα μάτια τους. Δεν ήθελα απλώς να ψαχουλέψω τα συρτάρια τους, ήθελα να καταλάβω τους περιορισμούς που η κοινωνία τούς επέβαλλε τότε, να δώσω σάρκα και οστά στις χάρτινες φιγούρες των πρωτοσέλιδων.
Διάλεξα τα πιο επιδραστικά ζευγάρια, τα πιο έντονα για να καλύψουν την ιστορία της Ελλάδας από το 1821 ως τη χούντα. Οι άντρες λόγω εποχής είναι πρωταγωνιστές αλλά και οι γυναίκες της ζωής τους είναι εξίσου σημαντικά, φλεγόμενα πρόσωπα.
Ελπίζω να απολαύσετε όσο απήλαυσα εγώ αυτή την ακροβασία ανάμεσα στην ιστορία και στη λογοτεχνία
. Λ.Δ.



Το πικρό ποτήρι: Ο Καποδίστριας, η Ρωξάνδρα και η Ελλάδα
Λένα Διβάνη

Η διαδρομή του Ιωάννη Καποδίστρια προς τη δόξα και τον θάνατο — από τη γέννησή του στα ενετοκρατούμενα Επτάνησα ως το τραγικό του τέλος στο Ναύπλιο. Η ιστορία του πρώτου Έλληνα κυβερνήτη, ενός μοναχικού ήρωα, που χάρισε χωρίς δεύτερη σκέψη τον εαυτό του στην Ελλάδα και στέγνωσε ακόμα και την καρδιά του για να ζήσει η πατρίδα του. Το πικρό ποτήρι το ήπιε συνειδητά μέχρι τέλους μόνος του, αφήνοντας «ορφανή» τη μοναδική γυναίκα που αγάπησε, τη Ρωξάνδρα Στούρτζα.
Ο Ιωάννης, σταυροφόρος της μόρφωσης, γιατρός των φτωχών, κοσμοπολίτης κοσμοκαλόγερος, ταμένος στην πατρίδα του, βάδιζε πάντα οδηγημένος αποκλειστικά και μόνον από τις Αρχές του, με Α κεφαλαίο, όπως εκείνος τις έγραφε. Γι’ αυτό και έπραττε τα «δέοντα» από τη στιγμή που γεννήθηκε μέχρι τη στιγμή που ξεψύχησε, δολοφονημένος από χέρι ελληνικό. Η Ρωξάνδρα τον παρακάλεσε να τον συντροφέψει καθώς ανέβαινε τον Γολγοθά του — αλλά οι Αρχές του τον ανάγκασαν να αρνηθεί...
Δυο ερωτευμένοι που δεν ήταν γραφτό να γίνουν ζευγάρι, αλλά σφράγισαν την ιστορία της Ελλάδας.

Η ποίηση της ελληνικής επανάστασης 1821
Ανθολόγηση, εισαγωγικές σημειώσεις, επιμέλεια, εργοβιογραφικά σημειώματα ποιητών: Κώστας Σταμάτης

Μία ανθολογία όπως Η Ποίηση της Ελληνικής Επανάστασης 1821 (ή οποιαδήποτε άλλη σχετική εργασία) έχει το ειδικό προνόµιο να παρουσιάζει στα γράµµατά µας ολοδιάστατο και αγέραστο το διαρκέστερο έπος που συνέχει αδιάσπαστα την ελεύθερη νεοελληνική ζωή µέχρι σήµερα. Το ασύγκριτο πλεονέκτηµα µιας τέτοιας παρουσίασης βρίσκεται στην πιο δραστική ουσία της ποίησης, στην αλήθεια της δηλαδή, την οποία πάντοτε αυτή η υψηλότερη τέχνη του γραπτού λόγου κατέχει και βούλεται να την προβάλλει χωρίς συγκερασµούς και ιστορικές νοθεύσεις, γυµνή, όπως την απαιτούσε ο Μακρυγιάννης, και ασυµβίβαστη. Η µπαρούτη και η ποίηση ποτέδεν βρέθηκαν εγγύτερα στον ήλιο της ελευθερίας, αφότου ξέσπασε η πιο αδιανόητη επανάσταση που µπορούσε τότε ν’ ακουστεί και να µαθευτεί στον κόσµο: «να διώξουµ’ όλη την Τουρκιά ή να χαθούµε ούλοι» (δηµοτικό τραγούδι) και οι ολιγάριθµοι αποφασισµένοι έκαναν έφοδο στον ουρανό της ελευθεριακής γλυκιάς ουτοπίας τους· ήταν εκείνοι οι λίγοι µυσταγωγοί του πάθους και της ιερής τρέλας για την ελευθερία, που κατάφεραν να καταλύσουν την ολέθρια και κραταιά εξουσία του Τούρκου δυνάστη τους, ο οποίος διέθετε αµέτρητες στρατιωτικές δυνάµεις και πλούτος αρίφνητο. Όταν η νέα, κατορθωµένη ελευθερία εγκαταστάθηκε µόνιµα στον τόπο της µε τα σπασµένα µάρµαρα, τα χρυσαφένια στάχυα, τα θαλασσοµάχα πέλαγα και τα ορκισµένα στην ελευθερία βουνά, η ποίησή µας δεν έπαψε ποτέ σε διάστηµα δύο αιώνων να προσδιορίζει τον χαρακτήρα και τη µορφή που έλαβε το Εικοσιένα ως γνήσια επαναστατική πράξη, ως αλησµόνητη ουσία και διαρκή αναθύµηση Τέχνης και Ιστορίας, για να υπενθυµίζει συνεχώς στις ψυχές το συνειδησιακό χρέος προς τη... θεϊκιά κι όλη αίµατα Πατρίδα, έτσι όπως ορίζει αυτή την πολυσήµαντη και ιδιαίτερη σηµασία της ο στίχος του Σολωµού. Στις σελίδες αυτής της έκδοσης ο αναγνώστης θα αντικρίσει το Εικοσιένα στην πιο ζωηρή και θαλερή ζωγραφιά του· µε τα ποιήµατα καταταγµένα στη χρονολογική σειρά τους, θα διανύσει το Εικοσιένα στη διαδροµή δύο αιώνων, από τα χρόνια της Επανάστασης µέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα· από τα δηµοτικά τραγούδια του ελληνικού λαού έως τις νεωτερικές ποιήσεις της µοντέρνας γραφής. Η πρόσληψη του Ποιητικού Εικοσιένα µπορεί έτσι να είναι µια αναστοχασµένη και ουσιωµένη συµµετοχή στην υπόθεση της ελευθερίας, την οποία απαιτούν και οι σηµερινοί καιροί από τους πάντοτε ελεύθερους και όµως πάντοτε πολιορκηµένους. Κ.Σ.



Ποιήματα και πεζά
Διονύσιος Σολωμός

Ο φιλόλογος και θεωρητικός της λογοτεχνίας Γιώργος Βελουδής, με αρκετά βιβλία και μελετήματα γύρω από το έργο του Σολωμού στο ενεργητικό του, αξιοποιεί τα πορίσματα της σολωμικής έρευνας των τελευταίων δεκαετιών και την παράλληλη μελέτη των χειρογράφων του ποιητή, για να παρουσιάσει μια έγκυρη και ολοκληρωμένη έκδοση απάντων των ελληνόγλωσσων, πεζών και ποιητικών, έργων του Διονυσίου Σολωμού. Το βιβλίο συμπληρώνεται από κατατοπιστική εισαγωγή, σχόλια και γλωσσάριο, που καθιστούν το δυσπρόσιτο —λόγω της χειρόγραφης, αποσπασματικής παράδοσής του— σολωμικό έργο προσβάσιμο στον σύγχρονο, ειδικευμένο ή μη, αναγνώστη.

Η Αηδονόπιτα
Ισίδωρος Ζουργός

Η Αηδονόπιτα είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα περιπέτειας, πρωταρχικά όμως είναι ένα βιβλίο για τον έρωτα και την ελευθερία.
Η περιήγηση ενός Αμερικανού φιλέλληνα στον κόσμο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 είναι η αφορμή για να ανασυσταθεί στα μάτια του αναγνώστη ο ελληνικός κόσμος του πρώιμου 19ου αιώνα, ο κόσμος του εμπορίου στα λιμάνια και στις ευρωπαϊκές παροικίες, ο κόσμος των γραμμάτων της Εσπερίας, η ελληνική φιλοκαλία και παράδοση, αλλά και ο βρόντος των όπλων του ξεσηκωμού.
Ο Γκάμπριελ Θάκερεϊ Λίντον, σπουδαστής της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας, ύστερα από έναν πικρό και ατελέσφορο έρωτα αποφασίζει να περάσει τον ωκεανό συνεπαρμένος από το πνεύμα των ταξιδιών του Μπάιρον. Περνώντας από τα πιο βασικά μεσογειακά λιμάνια και καθώς αναζητά τους χάρτινους Έλληνες των βιβλίων του, η ρότα του ταξιδιού φέρνει τον νεαρό Αμερικανό στη Νάξο και από εκεί στη Θεσσαλονίκη την εποχή που η πόλη δοκιμάζεται σκληρά από έναν πολύμηνο κύκλο αίματος και τρομοκρατίας. Από εκεί μια καινούρια περιπλάνηση ξεκινά, στεριανή αυτή τη φορά, στα λημέρια του Ολύμπου, στον θεσσαλικό κάμπο, στον Ασπροπόταμο, στα αρματολίκια της Ρούμελης ως και στο έγκλειστο Μεσολόγγι. Περνούν έτσι πέντε χρόνια δράσης, στοχασμού αλλά και ενός τυραννικού έρωτα, που, εκτός από την κύρια αφήγηση, περιγράφονται και μέσα από τις σελίδες ενός ημερολογίου, το οποίο και καταλήγει σημαντικό στα επόμενα χρόνια. Στις σελίδες του περνούν και καταγράφονται με το άρωμα του ρομαντισμού ο Μπάιρον, ο Ανώνυμος ο Έλληνας, συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας, γνωστοί αρματολοί, οι υπερασπιστές του Μεσολογγίου, πιο πολύ όμως καταγράφεται μια εσωτερική ζωή, ένας φιλοσοφικός σπαραγμός για την ανθρώπινη μοίρα και την αναζήτηση του Θεού.



Ρίζες και θεμέλια. Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού
Μαρία Ευθυμίου και Μάκης Προβατάς

Η ιστορία των Ελλήνων ταξιδεύει στον χρόνο πάνω στο καράβι που ονομάζεται ελληνική γλώσσα. Ναυτοσύνη και γλώσσα έχουν διαχρονικά σμιλέψει τα χαρακτηριστικά αυτού του ανήσυχου λαού του οποίου τα ίχνη εντοπίζονται βαθιά στο παρελθόν, περίπου 4.000 χρόνια πριν.
Οι Έλληνες έπαιξαν κομβικό ρόλο κατά την αρχαιότητα στην ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα. Η γλώσσα τους έγινε εργαλείο μάθησης αλλά και επικοινωνίας για πολλούς λαούς της ευρύτερης περιοχής, όπως και, αργότερα, για τον αναδυόμενο χριστιανισμό. Με τον πολιτισμό «άλωσαν» την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μετατρέποντάς τη σε Βυζαντινή και κρατήθηκαν σε πνευματική εγρήγορση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Με την επανάστασή τους, το 1821, απέκτησαν το πρώτο εθνικό ανεξάρτητο κράτος της ανατολικής Μεσογείου, συνδέθηκαν με τον δυτικό κόσμο, επεξέτειναν τα σύνορά τους και πήραν θέση ανάμεσα στους λαούς της σύγχρονης Ευρώπης — και του κόσμου.
Στο βιβλίο αυτό, μέσα από τις συζητήσεις της καθηγήτριας Ιστορίας Μαρίας Ευθυμίου με τον Μάκη Προβατά, προσεγγίζεται ο Ελληνισμός από τις απαρχές του μέχρι σήμερα, ανιχνεύονται οι ρίζες, τα θεμέλια και τα οδόσημα της Ιστορίας του.
Πίσω από ημερομηνίες και γεγονότα υπάρχουν καιροί και χώροι πολύ μεγαλύτερης σημασίας. Υπάρχουν κομβικά πρόσωπα και συμβάντα που δεν είναι πάντοτε τα προφανή.
«Πρόσεξις», κατά τον Πλάτωνα, είναι η προσπάθεια της ψυχής να μάθει. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με βαθιά πρόσεξη.

Η φλόγα της ελευθερίας: 1821-1833
David Brewer
Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη

Ο David Brewer αφηγείται ολόκληρη την τρομακτική και συγκλονιστική ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, από τις πράξεις του πιο σημαντικού φιλέλληνα, του Βύρωνα, και του πιο χαρισματικού Έλληνα, του Κολοκοτρώνη, μέχρι τις μηχανορραφίες των Μεγάλων Δυνάμεων και την κορύφωση στο Ναβαρίνο, στην τελευταία ναυμαχία που έγινε ποτέ με ανοιγμένα πανιά.



Ελλάδα 1453-1821: Οι άγνωστοι αιώνες
David Brewer
Μετάφραση: Νίκος Γάσπαρης

O Βρετανός ιστορικός David Brewer αναλύει τις εξελίξεις στον ελληνικό χώρο από την Άλωση της Πόλης μέχρι την Επανάσταση του 1821, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα χαρακτηριστικά εκείνα της οθωμανικής διοίκησης που αφορούσαν τον τρόπο ζωής των ελληνόφωνων χριστιανών κατοίκων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πόσο ελεύθεροι ήταν οι Έλληνες; Ήταν υπόδουλοι και, αν ναι, με ποια έννοια; Πόσο κοντά στην αλήθεια είναι διαδεδομένες αντιλήψεις σχετικά με θέματα όπως το παιδομάζωμα, οι εξισλαμισμοί, η δυσβάστακτη φορολογία, το κρυφό σχολειό; Ποιος ήταν ο ρόλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας την περίοδο αυτή;

1821. Η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε. Πότε και πώς δημιουργήθηκε το κράτος όπου ζούμε σήμερα
Αθηνά Κακούρη

Στο παρόν βιβλίο η Αθηνά Κακούρη εξηγεί συνοπτικά το πώς και γιατί διατηρήθηκε ο ελληνισμός ζωντανός στα τετρακόσια χρόνια της Τουρκοκρατίας και αφηγείται τα κύρια γεγονότα, —πολεμικά, πολιτικά και διπλωματικά— των δέκα ετών από την Επανάσταση του 1821 ως τη δολοφονία του Καποδίστρια το 1831. Αυτόν βλέπει ως κυρίαρχη μορφή, και επισημαίνει τις δυνάμεις εκείνες που τον εμπόδισαν τότε να δημιουργήσει κράτος, φτάνοντας ως και στη δολοφονία του. Η εικονογράφηση στόχο έχει κυρίως την καλύτερη κατανόηση της στρατηγικής. Ο τρόπος της γραφής είναι απλός και άμεσος, τα ονόματα και οι ημερομηνίες περιορισμένες, ενώ γίνονται αναφορές και συσχετισμοί που βοηθούν τον αναγνώστη —παιδί ή ενήλικα— να συναισθανθεί το πόσο αυτό το παρελθόν επηρεάζει τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, άρα τη ζωή του.

Δείτε και την αγγλική έκδοση του βιβλίου εδώ.


Λογοτεχνικό ημερολόγιο 2021: Η αδιανόητη επανάσταση που πέτυχε
Ανθολόγηση κειμένων και σχεδιασμός έκδοσης: Κώστας Σταμάτης

Κάπως σαν γλυκόπικρο αστείο ακούστηκε στον πολιτισμένο κόσμο τον Μάρτιο του 1821 ότι οι υπόδουλοι Έλληνες επαναστάτησαν κατά του κραταιού Τούρκου δυνάστη τους. Ελάχιστοι άνθρωποι μπορούσαν τότε να πιστέψουν ότι οι ραγιάδες του Σουλτάνου θα κατάφερναν ν’ αποτινάξουν τα δεσμά της δουλείας τους ύστερα από τέσσερις αιώνες σκλαβιάς. Όμως κρυφά το λέγουν τα πουλιά, κρυφά λαλούν τ’ αηδόνια «να διώξουμε όλη την Τουρκιά ή να χαθούμε όλοι», και ο χτεσινός Έλληνας σκλάβος, έχοντας πια αποκτήσει συνείδηση της μοίρας του, έκανε μόνος του την έφοδο στον ουρανό με το σπαθί και το καριοφίλι του άνοιξε ο ίδιος με το αίμα του τον δρόμο που οδηγούσε στο νέο, αμετάκλητο πεπρωμένο του: ελευθερία ή θάνατος. Από μάχη σε μάχη, οι μέχρι χτες ξεγραμμένοι από τον χάρτη του κόσμου Έλληνες, οι πάντοτε λίγοι απέναντι στους πολλούς, κατάφερναν να κάνουν ιερή πράξη την αδιανόητη επανάστασή τους. Η νέα Ελλάδα είχε πλέον ξαναγεννηθεί μέσα στους καπνούς της μπαρούτης και στα αίματα.

Στις σελίδες του «Λογοτεχνικού Ημερολογίου 2021» μεγάλοι λογοτέχνες, ιστορικοί, ερευνητές και οι μεγάλοι πρωταγωνιστές του Αγώνα εξηγούν πώς η αγιασμένη τρέλα της ελευθερίας οδήγησε στο θαύμα του 1821.

Το «Λογοτεχνικό Ημερολόγιο 2021» κυκλοφορεί σε σκληρόδετη και χαρτόδετη έκδοση.


Βιβλία για παιδιά και νέους

Επανάσταση 1821
Σοφία Ζαραμπούκα

Στα τοπία της πατρίδας μας σταματώ, κοιτάζω και αναγνωρίζω τα μέρη που δόθηκαν οι μάχες και γράφτηκε η ιστορία της νεότερης Ελλάδας.
Απλοί άνθρωποι, που ζούνε στα βουνά, στα χωριά, στα νησιά αυτού του τόπου, και άλλοι, ξενιτεμένοι, διανοούμενοι, έμποροι, στρατιωτικοί, όλοι, αιώνες τώρα, συνδέονται και αγωνίζονται, γιατί άλλο δεν έχουν στον νου τους παρά «ελευθερία και γλώσσα». Ξεχνάμε ότι μόνο 200 χρόνια μάς χωρίζουν από την επανάσταση του 1821. Ίσως γιατί προερχόμαστε από έναν πολιτισμό που μας κάνει να αισθανόμαστε ελεύθεροι ακόμα και όταν είμαστε πολιορκημένοι
. Σ.Ζ.



Μ' ενάντιους ανέμους - Η ζωή και ο αγώνας της Θρακιώτισσας καπετάνισσας Δόμνας Βισβίζη
Άννα Γκέρτσου-Σαρρή

Η Δόμνα Βισβίζη είναι μια αρχόντισσα από τη Θράκη, που η μοίρα τής επιφυλάσσει έναν ξεχωριστό ρόλο στον Ξεσηκωμό του ’21.
Μόλις ξεσπάει η επανάσταση, ο άντρας της, ο Αντώνης Βισβίζης, σαλπάρει με το νιόχτιστο μπρίκι του για να δώσει το δικό του παρών στον Αγώνα. Η Δόμνα τον ακολουθεί μαζί με τα τέσσερα παιδιά τους. Θα μοιραστούν μάχες και μπλόκα. Θα πανηγυρίσουν νίκες. Θα γευτούν πίκρες. Ο ξαφνικός –και μυστηριώδης– θάνατος του καπετάν Αντώνη θα την αναγκάσει να συνεχίσει τον αγώνα μόνη της. Θ’ αναδειχθεί σε «ατρόμητη καπετάνισσα».
Σύντροφοι στον Αγώνα που σημαδεύουν τη ζωή της, μα και τη μοίρα του έθνους, ο ονειροπόλος Εμμανουήλ Παπάς, ο αμφιλεγόμενος Ανδρούτσος, ο ανιδιοτελής Νικηταράς, ο φωτισμένος Καΐρης. Και στα μετόπισθεν, οι γυναίκες. Αυτές που δίνουν τις δικές τους μάχες: η διανοούμενη Ευανθία Καΐρη, η δυναμική Αγγελίνα, οι «αιχμάλωτες», οι ανώνυμες.
Η αφήγηση της Δόμνας Βισβίζη είναι ένα οδοιπορικό στην αθέατη πλευρά του ’21.

Ο μικρός μπουρλοτιέρης
Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει με τρόπο γλαφυρό και ολοζώντανο στιγμές από τον αγώνα των Ελλήνων για την λευτεριά τους. Η θάλασσα για το μικρό ήρωα του έργου, τον Μικρό Μπουρλοτιέρη, γίνεται ο χώρος που θα μπορέσει ο ίδιος να προσφέρει το δικό του αγώνα στην απελευθέρωση της πατρίδας από τον τούρκικο ζυγό.


Σειρά «Προσωπογραφίες»
Μαρία Σκιαδαρέση

Λίγο πριν το τέλος, Ρήγας Βελεστινλής
Τα χρόνια της φωτιάς, Κωνσταντίνος Κανάρης
Ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Υψηλάντης


Η σειρά «Προσωπογραφίες» της Μαρίας Σκιαδαρέση, σκοπεύει να γνωρίσει στα παιδιά, και όχι μόνο, με τρόπο μυθιστορηματικό, πρόσωπα που έστησαν τα θεμέλια ώστε να γίνει η Ελλάδα κράτος ανάμεσα στα υπόλοιπα του σύγχρονου κόσμου. Οι άνθρωποι αυτοί, από τη φύση τους ιδιαίτεροι, βίωσαν στην πολυτάραχη ζωή τους στιγμές μεγαλείου και έξαρσης, όπως και στιγμές πόνου και απόγνωσης, κάποιες απ’ αυτές επιτεύχθηκαν εδώ σαν αφορμή για να γραφτεί, για τον καθένα χωριστά, μια ιστορία σαν μυθιστόρημα, που θα γοητεύσει και θα συγκινήσει τον αναγνώστη. Το κυρίως λογοτεχνικό κείμενο διανθίζεται με γλωσσάρι και ιστορικές μαρτυρίες και συμπληρώνεται από τη βιογραφία ή την εργογραφία του προσώπου καθώς και από βασική βιβλιογραφία.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΝΕΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΑΠΛΑΣΗ

10+1 ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟ-ΠΡΟΤΑΣΗ -Ο Μέγας ΜελοΜακάρων που μελοΚαμάρωνε 🎄🎅